Dins lo mesadièr Aquò d’Aquí, que vos recomendam tornamai, lo Felip Martel nos rementa un rescontre ancian qu’es pasmens fòrça instructiu dins la passa d’ara. Coma es istorian, e plan reconegut, es furgaire de memòria e nos fa lo relat d’un rescontre de felibres e escrivans d’òc amb de colègas portaires de mantunas culturas.
Èra lo 25 de mai de 1900 a Sant Guilhem dòu Desert per lo trentenari de la Societat d’Estudis das Lengas Romanas.
En presencia de Mistral e de Felix Gras, los escrivans ucrainians convidats, presentèron aital la lor situacion: “Entre las grandas literaturas de l’Univers, n’i a una que cerca d’aparar sos dreches coma o fai en França la provençala. En avent perduda son autonomia, aprèp aver longtemps luchat per la libertat, l’Ucraina protesta per la votz de sos escrivans contra la centralizacion”.
E mai aquò “Per estrangièrs que seguesses per nos, l’i a dins la nòstra astrada istorica quicòm que l’avesina de la teuna (…) Se trufan de nòstra lenga, e la tractan coma un idiòme vulgari. Nos enebisson de la parlar, de l’estudiar”.
Fa quauquas setmanas, 122 ans aprèp, avem ausit lo Tsar novèl dire tot parièr! Es verai qu’entre l’Emperi Russe de lor temps e mai de 70 ans d’Union Sovietica an patits de longa.
Se compren que tengon a lor libertat.
Joan-Lois Blénet ( Midi Libre )