Lo 12 desembre 2024 la Generalitat de Catalonha m’a onorat dal Prèmi Robèrt Lafont. Un prèmi que, ensems a lo Premi Pompeu Fabra, vai, chasque dos ans, a de monde per lor trabalh per la cultura catalana e occitana. Lo Prèmi Robert Lafont reconois la valor de mon trabalh per la cultura occitana (jornalisme, militantisme, ensenhaire, escrivan, realizaire de cinèma) per mes sècol de ma vita. Un Premi que mai que mai m’onora, se penso que drant de ieu l’an recebut personatges qu’an marcat la cultura occitana coma Pèire Bèc, Felip Gardy, Jacme Taupiac, Georg Kremnitz, Xavier Lamuela Garcia…
La ceremònia s’es tengua abo tota l’oficialitat dins lo Palai de la Generalitat a Barcelona. Lo Conselhièr de Política Lingüística, F. Xavier Vila, dins sa oracion a parlat en catalan e tanben en occitan a demostracion de lo respècte que la Catalonha a per son territòri de lenga occitana (la Val d’Aran), mas tenben —l’ai ben comprés— per l’AMOR de Catalohna per l’Occitània e l’occitan, lenga sorre de lo catalan, que, dins l’Atge dal Mes, èron mai que mai pròches.
L’apòteòsi s’es renovelada lo 13 de desembre a l’Institut d’Estudis Catalans, ente siu estat mai onorat, e ente s’es tenguda una conferencia sus lo Catarisme entre Occitània e Catalunha, ispirada a mon film Bogre la granda eretgia europèa.
Ente tota aquesta bèla e granda festa, ai remarcat l’abséncia de la premsa, de radiò e television d’òc. Causa que m’a confermat d’un costat coma l’occitanisme de la Granda Occitània (francesa), emprenhat de jacobinisme parisenc, es enteresat, concentrat, sus aquò que capita dins son territòri e pas a n’aquò que se passa de l’autre costat de los Pirenèus: dins aquela Catalonha que nos mòstra amor e amistat, e qu’es lo país ente l’occitan es lenga oficiala. E de l’autre, e ben de mai, lo desinterès per las Valadas Occitanas (versant italian de las Alpas), consideradas coma la “coda dal jari”, un territòri extrème, sença una vera apartenença a l’Occitània, que “la vera Occitània” es aquela francesa! Sensa téner compte que las Valadas son lo solet territòri, ensems a la Val d’Aran, ente la lenga occitana es d’usatge popolar, dal temps que dins la Granda Occitania se pòl aver chança d’entende parlar occitan a los festenals o dins los convenhs dediats a la lenga (mas pas totjorn, que los intelectuals occitans preferon parlar francés). E, içai e alai, son de monde que l’an aprés mai o mens ben a l’escòla.
Enfin, totas doas, Catalonha e Valadas, son fòra de l’orizont mental de los nòstres braves occitanistas francés.
Dins mon discors al Palai de la Generalitat, ai parlat de mon sòmi d’un resorgiment occitan. Un sòmi qu’ai jamai quitat d’ilh creire.
Doncas: revelha-te Occitània! revelhatz-vos monde d’Occitània! Mens de jacobinisme parisienc. Vos cal creire que mon sòmi es possible. Mas vos chal tanben agachar çò que capita de l’autre costat de las Alpas e de l’autre costat de los Pirenèus!
Fredo Valla dins Jornalet
*