La commemoracion del 16 de març poiriá devenir una Diada Nacionala d’Occitània[1], tant coma simbòl istoric per Occitània que coma coma simbòl universal contra totas las intolerància e discriminacions. Demòra de ne far una jornada de luta per los occitans e occitanas, tal coma o foguèt lo 11 de setembre per catalans e catalanas.
Las primièras commemoracions de la «Diada Nacional de Catalunya» en l’onor dels martirs de la presa de Barcelona per los Borbons en 1714 foguèt una messa lo 11 de setembre de 1886 que se faguèt sense sermon, donat que las autoritats espanhòlas l’enebiguèron. I assistiguèron d’importantas personalitats del catalanisme de l’epòca.
A partir del 11 de setembre 1888, los catalanistas aprofeitèron de l’inauguracion de l’Exposicion Universala per far una procession davant l’Arc de Triomfe de Barcelona. A partir de l’an 1891, sistematizèron la tradicionala velha en onor als martirs de 1714 a Barcelona e dins fòrça autra ciutats.
Se produsiguèron lèu los primièrs afrontaments. En 1896 foguèt sequestrat lo periodic Lo Regionalista que consacrava una edicion especiala a la Diada. Per la commemoracion de l’an 1901, i aguèt 30 detenguts aprèp d’afrontaments amb d’espanholistas. 15 jorns aprèp, se faguèt una manifestacion de protèsta per las detencions qu’amassèt unas 12.000 personas e que cambièt la natura de la commemoracion cap a la reivindicacion politica.
En 1980, l’11 de setembre es oficialament la festa nacionala de Catalonha. En 2015, i assistiguèron mai d’1 milion personas per demandar l’independéncia de Catalonha.
En Occitània, lo 16 de març 1244 es una data istorica, qu’aprèp 35 ans de guèrra e de genocidi al nom de la crosada lançada per lo papa, après 10 meses de sèti, dos cents vint e cinc assetjats del castèl e vilatge fortificat de Montsegur refusan de renegar lor fe e son cremats al pè del castèl lo 16 de març de 1244.
En 1860, quand Napoleon Peyrat (e sa dòna), felibre e celèbre per son Istòria dels Albigeses en cinc volums, montan a Montsegur, son suspreses e decebuts per l’oblit total dels «bons òmes» e «bonas femnas» a l’entorn del lòc [2].
Un primièr monument de commemoracion foguèt edificat al « camp dels cremats » de Montsegur a la prima 1960 jos l’egida de la “Societat del sovenir e dels estudis catars” fondada per Déodat Roché (1877-1978).
En 2016, prèp d’uèit sègles aprèp, jos l’instigacion de mantun membre de Convergéncia Occitana. la Glèisa d’Arièja demandèt perdon pel massacre en preséncia de 500 personas.
Mas Montsegur es tanben lo simbol de la fin de crosada albigesa amb l’annexion del comtat de Tolosa al reialme de França, annexion que confortèt l’annexion del comtat d’Auvèrnhe e permetèt en seguida l’annexion del ducat d’Aquitània puèi del comtat de Provença. L’annexion al reialme de França separèt politicament Catalonha de las terras occitanas. Facilitarà 7 sègles mai tard la substitucion lingüistica de la lenga occitana per la lenga francesa en seguida de la politica colonialista de la 3a republica.
Aital, Montsegur deven per lo felibritge, puèi l’occitanisme un simbòl dels paises d’òc. Lo 24 de junh de 1974[3], Lucha Occitana, movement occitanista actiu dins las annadas 1970 amassèt de milierats de personas a Montsegur al nom de l’Occitània.
Ça que la, l’annexion del comtat de Tolosa permetèt tanben d’imposar lo feudalisme contra lo movement de las libertats comunalas e dels consolats qu’èran fòrts en Occitània. Participèt tanben a l’intolerància del catolicisme en oposicion a la coexisténcia de doas visions religiosas en Occitània. Foguèt possible per l’imposicion a Tolosa del governorat militar dels senescals reials e l’instauracion de l’inquisicion que foguèt fondat per l’escasença a Tolosa.
Aquò n’acabèt amb la civilizacion occitana de Paratge e de la cultura profana dels trobadors de l’edat mejana en Occitània. Aital, a partir de las annadas 2000, lo 16 de març devenguèt tanben una data simbòl de la luta universala contra totas las intolerància e las discriminacions.
Dempuèi 2012, Convergéncia Occitana organiza una commemoracion cada 16 de març al pé del castèl de Montsegur amb de presa de paraulas libras, de cants, de poesias. D’autras organizacions se jonhèron a la commemoracion. Benlèu, que poiriam faire del 16 de març la Diada Nacionala d’Occitània.